วัคซีนคืออะไร วัคซีน คือเชื้อโรคที่ถูกทำให้ตาย หรืออ่อนแรงลงโดยวิธีต่างๆ แล้วนำเข้าสู่ร่างกายทางใดทางหนึ่ง เช่น ฉีด เพื่อให้เชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมเหล่านี้ที่เรียกว่า แอนติเจน (Antigen) เข้าไปกระตุ้นการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันโรค หรือ แอนติบอดี (Antibody) ให้เข้ากำจัดเชื้อได้อย่างรวดเร็ว การฉีดวัคซีน จึงเป็นเหมือนการเข้าไปกระตุ้นให้ร่างกายรู้จักเชื้อและสร้างแอนติบอดีที่สามารถรับมือกับเชื้อนั้นๆ ได้ทันท่วงทีประเภทของวัคซีน 1.วัคซีนเชื้อเป็น (Live, attenuated vaccine) เป็นวัคซีนชนิดที่เชื้อจุลินทรีย์ยังมีชีวิตอยู่ แต่ถูกทำให้อ่อนแรงลง จึงไม่สามารถก่อให้เกิดโรคในมนุษย์ได้ วัคซีนชนิดนี้จะเข้าไปกระตุ้นให้แอนติบอดีมีการตอบสนอง และสร้างภูมิคุ้มกันไปตลอดชีวิตแค่เพียงฉีดวัคซีนนี้ 1-2 ครั้ง เท่านั้น ซึ่งวัคซีนประเภทนี้ได้แก่ *วัคซีนไข้ทรพิษ (Smallpox) *วัคซีนโรคหัด (Measles) / หัดเยอรมัน (Rubella) *วัคซีนโรคคางทูม (Mumps) *วัคซีนโรคอีสุกอีใส (Chickenpox) *วัคซีนโรคไข้หวัดใหญ่ โดยการพ่น (Influenza) *วัคซีนไวรัสโรตา (Rotavirus) *วัคซีนโรคงูสวัด (Zoster, Shingles) *วัคซีนโรคไข้เหลือง (Yellow fever) 2.วัคซีนเชื้อตาย (Inactivated / killed vaccine) เป็นวัคซีนที่เชื้อจุลินทรีย์ถูกทำให้ตายหรือไม่มีปฏิกิริยาโดยวิธีต่างๆ เช่น ให้ความร้อนสูง ผ่านรังสี หรือใช้วิธีทางเคมี แต่เนื่องจากเป็นเฃื้อที่ตายแล้ว การออกฤทธิ์ของวัคซีนประเภทนี้จึงมีระยะเวลาที่สั้น แต่ก็สามารถฉีดกระตุ้นเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันในระยะยาวได้ วัคซีนประเภทนี้ได้แก่ *วัคซีนโปลิโอ (Polio) *วัคซีนไวรัสตับอักเสบชนิดเอ (Hepatitis A) *วัคซีนโรพิษสุนัขบ้า (Rabies) 3.วัคซีนประเภททอกซอยด์ (Toxoid) เป็นวัคซีนที่ผลิตจากพิษของจุลินทรีย์ โดยการนำมาให้ความเป็นพิษหมดไปแต่ยังสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันโรคได้ วัคซีนประเภทนี้ได้แก่ *วัคซีนคอตีบ (Diphtheria) *วัคซีนบาดทะยัก (Tetanus) 4.วัคซีนประเภทหน่วยย่อย / เชื่อมผนึก (Subunit / conjugate vaccine) เป็นวัคซีนที่ผลิตจากส่วนหนึ่งของเชื้อที่ก่อให้เกิดโรค แต่สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดี วัคซีนประเภทนี้ได้แก่ *วัคซีนไวรัสตับอักเสบชนิดบี (Hepatitis B) *วัคซีนไข้หวัดใหญ่ โดยการฉีด (Influenza) *วัคซีนเฮโมฟิลุสอินฟลูเอนซาชนิดบี (Haemophilus influenza type b (HIP)) *วัคซีนไอกรน (Pertussis) *วัคซีนปอดอักเสบ (Pneumococcal) *วัคซีนไข้กาฬหลังแอ่น (Meningcoccal) *วัคซีนโรคติดเชื้อเอชพีวี (Human papillomavirus (HPV)) วัคซีนไม่ได้หมายความถึงแต่การให้ภูมิคุ้มกันแก่เด็กเท่านั้น ในบางประเภทของวัคซีนมีควมมุ่งหมายให้ใช้ในการสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ผู้ใหญ่ด้วย ได้แก่ วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบเอ และบี, วัคซีนป้องกันอีสุกอีใส, ไข้หวัดใหญ่, นิวโมคอคคัส และวัคซีนป้องกันโรคงูสวัด เป็นต้น หากไม่ได้รับการฉีดวัคซีน เมื่อเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายแล้ว ร่างกายอาจไม่สามารถสร้างแอนติบอดีเพื่อต่อสู้กับเชื้อโรคได้ทัน จะมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคและเสียชีวิตได้มากกว่า อีกทั้งโรคบางอย่างอาจทำให้เกิดความพิการทางร่างกายตามมาด้วย ดังนั้น กระทรวงสาธารณสุขจึงมีการกำหนดให้ฉีดวัคซีนกันตั้งแต่แรกเกิดเลยทีเดียว สำหรับวัคซีนนอกเหนือจากนี้ จะเป็นวัคซีนที่ใช้ในกรณีพิเศษ หรือวัคซีนที่ให้ในคนที่จะเดินทางไปต่างประเทศ ซึ่งสามารถปรึกษาแพทย์ หรือ โรงพยาบาล ได้ในกรณีที่ต้องการ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม หรือทำนัดหมาย กรุณาติดต่อ : แผนกส่งเสริมและตรวจสุขภาพ โรงพยาบาลกรุงเทพเมืองราช